Optymalizacja sieci połączeń komunikacji miejskiej oraz synchronizacja rozkładów jazdy linii kursujących wspólnymi ciągami komunikacyjnymi jest podyktowana przede wszystkim koniecznością dostosowania oferty do potrzeb przewozowych pasażerów oraz oczekiwań mieszkańców poprzez zapewnienie wysokiej częstotliwości kursowania autobusów, dojazdu do placówek oświatowych, zakładów pracy, centrów handlowych.
Proponowane zmiany zostaną wprowadzane w dwóch płaszczyznach:
- zmiany w układzie sieci komunikacyjnej (wydłużenia/skrócenia linii, likwidacja linii nierentownych, zmiana tras przejazdów, pętli końcowych);
- optymalizacja – synchronizacja rozkładów jazdy obszarowa i liniowa (główne rejony transportowe miasta (Osiedla) oraz podstawowe ciągi komunikacyjne).
Podstawowym założeniem w kształtowaniu sieci komunikacyjnej jest zachowanie pracy przewozowej na zbliżonym poziomie do stanu obecnego (z nieznacznym zwiększeniem liczby wykonywanych wzkm o ok. 1%) przy jednoczesnym zachowaniu istniejącej liczby brygad i kierowców niezbędnych do obsługi zadań przewozowych. Projekt optymalizacji uwzględnia zmiany w aktualnej strukturze posiadanych typów pojazdów – eksploatację wyłącznie 20 szt. autobusów przegubowych klasy MEGA.
Wprowadzenie równych taktów kursowania
Zapewnienie wysokiej częstotliwości odjazdów poprzez synchronizację rozkładów jazdy linii kursujących wspólnymi odcinkami tras oraz zastosowanie powtarzalnych końcówek godzin odjazdów – łatwych do zapamiętania przez pasażerów. Wprowadzenie odrębnych rozkładów jazdy w okresach ze spadkami liczby przewożonych pasażerów (dni robocze wakacyjne) – zakładających stosowanie równomiernie rozłożonych odjazdów – eliminacja nieakceptowalnie długich przerw pomiędzy kursami. Wprowadzenie systemowych pór dnia dla częstotliwości kursowania – godziny szczytów komunikacyjnych określone w przedziałach między godz. 7 i 8 oraz 13 i 16, okresów o wzmożonej liczbie realizowanych podróży między godz. 6 i 7, 8 i 13 oraz 16 i 18.
Wprowadzenie kategoryzacji linii
Projekt zakłada wprowadzanie kategoryzacji linii ze względu na częstotliwości kursowania oraz dopasowanie ich znaczenia w systemie komunikacyjnym.
W docelowym układzie komunikacyjnym proponuje się wydzielenie linii podstawowych, na których opierać się będzie trzon sieci komunikacyjnej (linie charakteryzujące się wysokimi częstotliwościami kursowania) oraz linii uzupełniających (takt co 30 min), dodatkowych (takt co 60 min) i pozostałych/szczytowych.
Zastosowanie kategoryzacji linii (takty naprzemienne: 20, 40, 60 min) pozwoli na wypracowanie spójnej strategii synchronizacji linii kursujących wspólnymi odcinkami tras – odjazdy w danym rejonie transportowym co 10, 20, 40, 60 minut.
Optymalizacja tras i przebiegu linii
Optymalizacja rozkładów jazdy mająca na celu wyeliminowanie zjawiska „stadnych odjazdów”, a zarazem poprawę efektywności sieci transportowej poprzez osiągnięcie lepszego skoordynowania poszczególnych linii komunikacyjnych na głównym ciągu komunikacyjnym: ul. Cieszyńska – ul. Piastowska – ul. 3 Maja – ul. Partyzantów oraz optymalizacja obszarowa na terenie poszczególnych rejonów transportowych miasta (m. in. osiedla: Złote Łany/Langiewicza, Karpackie/Beskidzkie, Lipnik, Wapienica, Sarni Stok, Hałcnów), jak również uruchamianie połączeń na ciągach komunikacyjnych, na których autobusy kursują wyłącznie w dni robocze oraz zwiększenie częstotliwości kursowania na liniach obsługujących tereny rekreacyjne.
Zamiany pętli końcowych
Optymalizacja tras przejazdu poszczególnych linii komunikacyjnych polegająca na zamianie pętli końcowych w poszczególnych rejonach transportowych miasta mająca na celu lepsze dostosowanie potrzeb przewozowych do głównych generatorów ruchu – zakładów pracy, uczelni, terenów rekreacyjnych.
Większa czytelność układu linii
Zmniejszenie liczby eksploatowanych linii komunikacyjnych poprzez łączenie kilku linii w jedną, zmiana charakteru linii promienistych w linie średnicowe obsługujące większe rejony transportowe miasta, większa przejrzystość układu linii komunikacyjnych, a także poprawa czytelności rozkładów jazdy.
Likwidacja wysoce nieefektywnych linii
Likwidacja wysoce nieefektywnych linii komunikacyjnych, substytucyjnych względem pozostałych linii, charakteryzujących się znikomymi potokami pasażerskimi – w zamian za uruchomienie dodatkowych kursów na liniach podstawowych.
Zmiany tras linii uzupełniających
Wprowadzenie korekt w trasach przejazdu linii uzupełniających – obsługa nowych rejonów komunikacyjnych, nie objętych dotychczas komunikacją miejską.
Etapowanie zmian
Wprowadzenie zmian na sieci komunikacyjnej jest uwarunkowane zakończeniem kluczowych inwestycji drogowych w mieście – przedmiotowy zakres opracowania został podzielony na 6 etapów.
W przeprowadzonej analizie zasadności wprowadzania zmian na poszczególnych liniach komunikacyjnych dokonano porównania wielkości podaży do popytu oraz analizowano wpływ każdej linii z osobna pod kątem odgrywanej roli w przepływie potoków pasażerskich w odniesieniu do całego systemu komunikacyjnego. Wyniki badań prowadzonych na potrzeby opracowanego w 2014 r. Modelu Ruchu dla miasta Bielska-Białej, wykazały, iż dla 13,2% ankietowanych mieszkańców przy wyborze komunikacji zbiorowej jedną z najistotniejszych cech jest bezpośredniość połączeń.
Z tego względu nie rozpatrywano wariantu linii w układzie pierścienia, po którym pojazdy kursują z wysoką częstotliwością oraz dowożących linii promienistych, jako że wymagałyby one jednej lub dwóch przesiadek w większej liczbie połączeń niż ma to miejsce obecnie. Układ, oparty na liniach średnicowych przy optymalnym planowaniu, nie zmusza do więcej niż jednej przesiadki oraz umożliwia więcej połączeń bezpośrednich niż w przypadku linii promienistych.
Przy wykonaniu analizy funkcjonalnej każdej linii zostały rozpatrzone następujące elementy:
- zapewnienie bezpośredniego połączenia w unikalnych relacjach, nieobsługiwanych przez inne linie;
- częstotliwość kursowania oraz powiązana z tym modułowość odjazdów i czytelność rozkładu jazdy;
- zbieżność trasy linii z najkrótszą drogą w relacji źródło – cel, zapewniającą minimalny czas przejazdu.